Hộp số sàn ô tô: Kiểm tra, Tháo lắp, Bảo dưỡng, Sửa chữa

1. Phương pháp kiểm tra sơ bộ hộp số sàn xe ô tô

1.1 Kiểm tra khi sang số

Điều khiển cần sang số hộp số nhẹ nhàng và êm.

- Kiểm tra: điều khiển cần sang số vào đủ các số khi động cơ chưa hoạt và khi động cơ hoạt động. Nếu khi sang số khó, bị kẹt, có tiếng kêu khác hoặc hộp số làm việc không êm, có tiếng kêu cần kiểm tra và sửa chữa kịp thời.

1.2 Kiểm tra bên ngoài hộp số

- Kiểm tra: dùng kính phóng đại để quan sát các vết nứt bên ngoài vỏ và nắp hộp số.

2. Hư hỏng và phương pháp kiểm tra chi tiết hộp số sàn

2.1 Kiểm tra vỏ và nắp hộp số

- Hư hỏng chính của vỏ hộp số là: nứt, mòn các lỗ lắp ổ bi, mòn lỗ lắp trục số lùi và chờn, hỏng các lỗ ren.

- Hư hỏng của nắp hộp số là: nứt, mòn các lỗ lắp cần sang số, trục trượt và vênh bề mặt lắp với vỏ.

- Kiểm tra: dùng thước cặp và pan me để đo độ mòn của các lỗ so với tiêu chuẩn kỹ thuật (không lớn hơn 0,05 mm) và đo độ vênh của bề mặt nắp so với tiêu chuẩn kỹ thuật (độ vêng không lớn hơn 0,01 mm). Dùng kính phóng đại để quan sát các vết nứt bên ngoài vỏ và nắp hộp số

2.2 Kiểm tra các trục của hộp số sàn xe ô tô

- Hư hỏng các trục số: nứt, cong, mòn bề mặt lắp ổ bi cầu, phần then hoa và các rãnh phanh hãm, đệm bánh răng.
 

Hình 1. Kiểm tra hư hỏng các trục của hộp số

a. Kiểm tra độ cong của trục số; b. Kiểm tra độ mòn của trục; c. Kiểm tra phanh hãm

- Kiểm tra: dùng thước cặp, pan me, đồng hồ so để đo độ mòn, cong của trục (độ mòn, cong không lớn hơn 0,05 mm) và phanh hãm (hình. 4 -2), và dùng kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt của trục.

2.3 Kiểm tra các bánh răng của hộp số sàn

- Hư hỏng bánh răng: nứt, gãy, mòn bề mặt răng, mòn vành răng đồng tốc và đệm bánh răng.

- Kiểm tra: dùng thước cặp, pan me, đồng hồ so để đo độ mòn của các bánh răng (độ mòn, vênh không lớn hơn 0,03 mm) và dùng kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt.

2.4 Kiểm tra cơ cấu điều khiển hộp số sàn xe ô tô

- Hư hỏng cơ cấu điều khiển; cần điều khiển, trục trượt, càng sang số, bộ đồng tốc và các khoá hãm bị nứt, cong, mòn.

- Kiểm tra: dùng kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt, dùng căn lá, đồng hồ so để kiểm tra độ mòn, cong của các càng sang số, bộ đồng tốc và trục trượt. Sau đó so với tiêu chuẩn kỹ thuật để sửa chữa.

3. Quy trình tháo lắp hộp số sàn xe ô tô

3.1 Quy trình tháo hộp số sàn xe ô tô

- Tháo dây mát acquy rồi tháo tay số, kích nâng xe lên và xả dầu bôi trơn hộp số.
- Tháo dây cảm biến tốc độ và các dây nối điều khiển khác khỏi hộp số.
- Bọc lại các đầu dây lại để tránh bẩn hoặc va đập gây hư hỏng.
- Đánh hai dấu thẳng nhau trên bích lắp cardan hộp số và trên trục cardan.
- Tháo trục cardan ra khỏi hộp số.
- Tháo bu lông bắt hộp số với động cơ và đưa hộp số ra ngoài.
- Tháo nắp hộp số. Gồm nắp trên, nắp trước, nắp sau, nắp hông.
- Tháo ổ bi trục sơ cấp hộp số và rút trục sơ cấp ra ngoài.
- Tháo ổ bi và trục thứ cấp hộp số.
- Tháo trục trung gian.
- Tháo trục số lùi.
- Tháo thanh trượt và càng đi số.
- Tháo rời các bánh răng và bộ đồng tốc ra khỏi trục thứ cấp.

3.2 Quy trình lắp hộp số sàn xe ô tô:

- Ngược lại với quy trình tháo hộp số sàn xe ô tô

4. Hướng dẫn bảo dưỡng hộp số sàn xe ô tô

- Tháo lắp, kiểm tra chi tiết: Bánh răng số, trục hộp số, bộ đồng tốc, nắp và vỏ hộp số, càng đi số và thanh trượt và ổ bi hộp số.

- Làm sạch tất cả các chi tiết của hộp số, thay các đệm làm kín, phớt chận dầu bôi trơn và thay dầu bôi trơn.

- Các bước kiểm tra mức dầu hộp số sàn

Thực sự không có nhiều vấn đề liên quan đến các công việc bảo dưỡng hộp số sàn. Điều quan trọng nhất là sử dụng đúng loại dầu và mức mức dầu hộp số. Khi tháo nút kiểm tra cần sử dụng gioăng mới để lắp lại và xiết đủ lực xiết. Một công việc khác là cần kiểm tra xem hộp số có bị rò gỉ hay không, đặc biệt là tại các vị trí ống chụp bảo vệ trục dẫn động.

- Các bước thay dầu hộp số

-  Khi xe vừa hoạt động về (dầu hộp số đang nóng), nếu xe không hoạt động ta phải kích cầu chủ động, nổ máy, vào số để một lát cho dầu nóng sau đó tắt máy, xả hết dầu cũ trong hộp số ra khay đựng.

- Đổ dầu rửa hoặc dầu hoả vào hộp số.

+ Nổ máy, cài số 1 cho hộp số làm việc vài phút để làm sạch cặn bẩn, dầu bẩn, keo cặn sau đó xả hết dầu rửa ra. Có thể cho dầu loãng vào để rửa sạch dầu rửa, nổ máy cài số 1 vài phút, sau đó xả dầu loãng ra.

+ Đổ dầu bôi trơn hộp số đúng mã hiệu, chủng loại đầy ngang lỗ dầu, hoặc đúng vạch qui định.

+ Đối với truyền động trục các đăng: ta bơm mở vào các ổ bi kim, ổ bi trung gian
(nếu có), vào rãnh then hoa, siết chặt các mặt bích...

+ Ở bảo dưỡng các cấp cao người ta tháo rời hộp số để kiểm tra mòn, cong, gãy, rạn nứt...các chi tiết.

+ Với các hộp số, hộp phân phối thuỷ lực phải thay dầu truyền động đúng mã hiệu, chủng loại.

5. Hướng dẫn sửa chữa hộp số sàn xe ô tô

5.1 Sửa chữa hư hỏng vỏ và nắp hộp số

- Các lỗ lắp bi mòn quá giới hạn cho phép tiến hành mạ thép hoặc lắp ống lót sau đó doa lại lỗ theo kích thước danh định.

- Các vết nứt nhỏ và các lỗ ren bị chờn hỏng có thể hàn đắp, sửa nguội và ta rô lại ren. Các vết nứt có tổng chiều dài vượt quá 100 mm thì phải thay vỏ và nắp mới.

- Bề mặt của nắp bị mòn, vênh tiến hành mài hoặc dũa hết vênh.

5.2 Sửa chữa hư hỏng các trục của hộp số

- Trục hộp số bị nứt, mòn phần then hoa quá giới hạn cho phép cần được thay mới.

- Các cổ trục lắp bi và các rãnh lắp phanh hãm bị mòn có thể phục hồi bằng mạ thép hoặc hàn đắp sau đó gia công lại kích thước danh định.

5.3 Sửa chữa hư hỏng các bánh răng hộp số

- Bánh răng bị mòn suốt chiều dài răng,mặt đầu bị xước, sứt mẻ phải được thay mới.

- Bánh răng bị nứt nhẹ về phía chân răng có thể phục hồi bằng hàn đắp sau đó sửa nguội bằng đá mài đạt hình dạng ban đầu.

Hình 2. Kiểm tra hư hỏng các bánh răng hộp số
a. Kiểm tra bánh răng mòn vênh; b. Kiểm tra mòn vành răng đi số 

5.4 Sửa chữa hư hỏng cơ cấu điều khiển

- Cần điều khiển, các trục trượt và càng sang số bị cong, vênh có thể nắn lại hết cong, bị mòn tiến hành hàn đắp, nhiệt luyện sau đó gia công đến kích thước ban đầu.

- Các chi tiết khoá hãm và bộ đồng tốc mòn hỏng phải được thay thế.

Hình 3. Kiểm tra hư hỏng bộ đồng tốc